Zdaniem wielu międzynarodowych organizacji działających na rzecz zdrowia, w tym Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), najlepszym sposobem żywienia niemowląt i dzieci jest karmienie piersią. Laktacja jest procesem fizjologicznym i naturalną konsekwencją ciąży oraz porodu, w wyniku którego dochodzi do wytwarzania mleka. Niejednokrotnie podkreśla się, że kobiecy pokarm jest najlepiej skomponowaną substancją odżywczą, jaką noworodek może otrzymać po przyjściu na świat. Co dokładnie daje laktacja świeżo upieczonej mamie i dziecku? Dlaczego karmienie piersią jest tak ważne i jakie akcesoria laktacyjne mogą ułatwić jego rozpoczęcie? W poradniku znajdziesz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania związane z tym szczególnym okresem pojawiającym się tuż po porodzie.
Dowiedz się więcej o fazach laktacji
Mleko mamy to idealnie przygotowane pożywienie dla niemowlęcia, w którym znajdują się wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Zawiera nie tylko dobrze przyswajalne i lekkostrawne białko, ale także witaminy, minerały, nukleotydy, enzymy budujące odporność oraz kwasy tłuszczowe, które są źródłem energii dla dziecka i stanowią ważny składnik budulcowy komórek. Skład mleka kobiecego stale się zmienia. Na tej podstawie wyodrębniono trzy podstawowe fazy laktacji. Są to:
-
siara – proces jej produkcji rozpoczyna się tuż przed porodem; jest to gęsty, żółtawy pokarm wytwarzany w pierwszych dniach po urodzeniu dziecka i trwa mniej więcej do drugiej-trzeciej doby po porodzie. Siara stanowi prawdziwą bombę składników odżywczych: poza leukocytami zawiera duże ilości immunoglobulin, które zapewniają noworodkowi odpowiednią ochronę immunologiczną,
-
mleko przejściowe – po upływie kilku dni od porodu organizm matki wytwarza tzw. mleko przejściowe. Jest ono rzadsze od siary, a w jego składzie znajduje się sporo białka oraz przeciwciał produkowanych przez komórki układu odpornościowego,
-
mleko dojrzałe – po około dwóch tygodniach od porodu mleko przejściowe zmienia się w mleko dojrzałe. Zawiera więcej tłuszczu niż białka, dlatego jest bardziej kaloryczne od siary. Na początku karmienia zwykle ma charakterystyczną niebieskawą barwę, natomiast pod koniec ssania staje się bardziej białe i gęste.
Karmienie piersią zapewnia niemowlęciu nie tylko optymalny stan odżywienia, ale także sprzyja jego właściwemu rozwojowi. Laktacja jest również bardzo korzystna dla matki. Taki sposób żywienia dziecka wzmaga inwolucję macicy po porodzie, przyspiesza utratę kilogramów nagromadzonych w czasie ciąży, poprawia mineralizację kości oraz obniża ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Poza tym rozwija więź z dzieckiem i zwiększa poczucie własnej wartości.
Częstotliwość karmienia dziecka
Chociaż karmienie piersią stanowi naturalny fizjologiczny proces, to jego początki dla wielu świeżo upieczonych mam okazują się dużym wyzwaniem. Zdrowy noworodek tuż po przyjściu na świat sygnalizuje gotowość do jedzenia poprzez otwieranie buzi i przekręcanie główki. W pierwszych dniach po porodzie niemowlę należy przystawiać do piersi tak często, jak jest to możliwe. Zaleca się, aby karmić je co 1-3 godziny, a więc przynajmniej osiem razy w ciągu dnia.
Między 2 a 6 dobą po porodzie znacznie zwiększa się produkcja mleka. Mamy wówczas do czynienia z tzw. nawałem mlecznym, który jest sygnałem udanej laktacji. W tym czasie piersi stają się twarde, napięte i ciężkie, a mleko wypływa z nich bez żadnego problemu. Na tym etapie należy jak najczęściej przystawiać noworodka do piersi. By ułatwić maluszkowi uchwycenie brodawki, przed karmieniem można odciągnąć trochę pokarmu za pomocą laktatora.
Dieta matki a laktacja
Karmienie piersią stanowi duży wysiłek energetyczny dla organizmu, dlatego każda świeżo upieczona mama powinna zadbać o odpowiednią dietę. Prawidłowe odżywianie jest istotnym czynnikiem wpływającym zarówno na zdrowie kobiety, jak i rosnącego maluszka. Z tego względu jadłospis w czasie laktacji powinien być jak najbardziej urozmaicony i zróżnicowany. W diecie nie może zabraknąć naturalnych i jak najmniej przetworzonych produktów takich jak warzywa, owoce, pieczywo, ziarna, kasze, mleko i jego przetwory, ryby, nasiona roślin strączkowych. Do codziennego menu warto też włączyć tłuszcze roślinne i zwierzęce (różnego rodzaju oleje, orzechy, ziarna). Również prawidłowe nawodnienie jest kluczowe – matka karmiąca powinna pić około 2-3 litry płynów dziennie, w tym wodę, herbatę ziołową czy soki owocowe bez cukru.
Najczęstsze problemy z laktacją
W pierwszych dniach i tygodniach karmienia piersią mogą pojawić się różne trudności. Jednym z częściej zgłaszanych problemów przez świeżo upieczone mamy jest ból brodawek. Początkowo może on być wywołany zmianami hormonalnymi i zwiększoną wrażliwością na podrażnienie. Piersi muszą przyzwyczaić się do ssania przez dziecko. U większości kobiet dolegliwości bólowe ustępują po kilku dniach. Na tym etapie laktacji pomocne mogą okazać się akcesoria laktacyjne w postaci nakładek ochronnych wykonanych z miękkiego silikonu. W przypadku bolących sutków można też sięgnąć po maści na bazie lanoliny i naturalnych składników roślinnych.
Do częstych problemów z laktacją należy też zapalenie piersi. To reakcja zapalna obejmująca gruczoł piersiowy częściowo lub w całości, której towarzyszą takie objawy jak miejscowy obrzęk, dreszcze, bóle mięśni i stawów, podwyższenie temperatury ciała. Do najczęstszych przyczyn takiego stanu zalicza się nieprawidłową technikę karmienia, zbyt krótkie lub nieefektywne ssanie, pomijanie karmień nocnych. Podstawowym działaniem terapeutycznym jest w tym przypadku jak najczęstsze opróżnianie piersi przez dziecko. Jeśli pomimo tego objawy nie ustąpią, należy skontaktować się z lekarzem. W niektórych sytuacjach konieczne może okazać się zastosowanie antybiotyku.
