Udzielenie pierwszej pomocy to umiejętność, która może uratować życie. Znajomość podstawowych zasad oraz szybka reakcja w sytuacjach kryzysowych mogą znacząco pomóc osobom poszkodowanym w nagłych wypadkach. W artykule omówimy istotne zasady pierwszej pomocy oraz sposoby jej udzielania. Poznasz także możliwości podstawowego wsparcia przedmedycznego i przygotujesz się na różne zdarzenia wymagające interwencji.
Oceń sytuację i zadzwoń po pomoc
Pierwszym krokiem w udzielaniu pomocy jest ocena sytuacji. Upewnij się, że miejsce zdarzenia jest bezpieczne zarówno dla poszkodowanego, jak i dla Ciebie. Dopiero wtedy można przystąpić do wezwania służb ratunkowych poprzez numer alarmowy 112. Ratownikom przekaż wszystkie ważne informacje, takie jak:
-
lokalizacja zdarzenia – dokładny adres, wskazówki dotyczące dojazdu lub dostępu, a jeśli wypadek ma miejsce przy trasie szybkiego ruchu – miejscowość, numer trasy i oznaczenie ze znaku hektometrowego,
-
opis zdarzenia,
-
liczba poszkodowanych oraz stan ich zdrowia (czy osoba ranna oddycha, czy jest przytomna i świadoma, jak wyglądają widoczne urazy).
Na podstawie tych informacji operator może udzielić szczegółowych wskazówek dotyczących udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej i oceny ryzyka. Pozwoli to także zespołowi ratowniczemu szybko dotrzeć na miejsce zdarzenia i podjąć odpowiednie działania.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa
Resuscytacja oddechowa to kluczowy element pierwszej pomocy w przypadku nagłego zatrzymania krążenia. Polega na wykonywaniu uciśnięć klatki piersiowej oraz oddechów ratowniczych w celu podtrzymania krążenia i dostarczania tlenu do narządów. Szybkie i prawidłowe działanie zwiększa szanse na przeżycie poszkodowanego. Resuscytację krążeniowo-oddechową przeprowadzisz według następujących kroków:
-
rozpocznij uciśnięcia klatki piersiowej jak najszybciej, umieszczając dłonie na dolnej połowie mostka, na środku klatki piersiowej,
-
zapewnij twarde podłoże pod poszkodowanym, jeśli to możliwe, aby zwiększyć skuteczność uciśnięć,
-
uciskaj na głębokość 5–6 cm z częstotliwością 100–120 uciśnięć na minutę, starając się jak najrzadziej przerywać,
-
pozwól klatce piersiowej wrócić do pierwotnego kształtu po każdym uciśnięciu – nie opieraj się na niej,
-
po każdych 30 uciśnięciach wykonaj 2 oddechy ratownicze, upewniając się, że klatka piersiowa unosi się przy każdym wdechu,
-
jeśli nie możesz wykonać oddechów ratowniczych, kontynuuj nieprzerwane uciśnięcia klatki piersiowej aż do przybycia zespołu ratowników medycznych.
Jeśli jest taka możliwość, przed rozpoczęciem resuscytacji należy zastosować defibrylację z wykorzystaniem użycia AED. W wielu miejscach publicznych, takich jak centra handlowe, lotniska, dworce czy zakłady pracy defibrylatory są umieszczone w ogólnodostępnych pomieszczeniach. Defibrylatory AED to urządzenia proste w obsłudze i o dużym stopniu automatyzacji, które służą do udzielania pierwszej pomocy osobom po nagłym zatrzymaniu akcji serca.
Pozycja boczna ustalona
Pozycja boczna ustalona to technika stosowana w pierwszej pomocy, której celem jest zabezpieczenie dróg oddechowych u osoby nieprzytomnej, ale oddychającej. Układając poszkodowanego w tej pozycji, zmniejsza się ryzyko zadławienia, na przykład wymiocinami lub śliną, oraz ułatwia swobodne oddychanie. Pozycja ta jest szczególnie istotna w przypadku osób, które straciły przytomność w wyniku zatrucia, urazu głowy czy ataku epilepsji. Należy jednak pamiętać, że nie wolno jej stosować, jeśli istnieje podejrzenie urazu kręgosłupa – wówczas priorytetem jest unieruchomienie poszkodowanego i wezwanie służb ratunkowych.
Aby prawidłowo ułożyć osobę w pozycji bocznej ustalonej, najpierw upewnij się, że oddycha i nie ma oznak urazu kręgosłupa. Następnie uklęknij obok niej i zegnij rękę znajdującą się bliżej ciebie pod kątem prostym. Drugą rękę przełóż przez klatkę piersiową i ułóż grzbietem dłoni przy policzku. Chwytając za biodro i kolano przeciwnej nogi, delikatnie obróć poszkodowanego na bok tak, aby oparł głowę na dłoni. Głowa powinna znajdować się nieco niżej niż klatka piersiowa, co zapobiegnie zachłyśnięciu. Na tym etapie sprawdź, czy drogi oddechowe są drożne – możesz lekko odchylić głowę do tyłu. Pozycję boczną ustaloną stosuje się po sprawdzeniu oddechu i wezwaniu pomocy, ale przed dalszym monitorowaniem stanu poszkodowanego. Pozostaw go w tej pozycji do momentu przyjazdu ratowników lub odzyskania przytomności, dbając o jego ciepło i komfort.
Krwawienia i złamania
Silne krwawienie wymaga natychmiastowej reakcji – należy zapobiec nadmiernej utracie krwi i potencjalnemu wstrząsowi. W pierwszej kolejności należy ucisnąć ranę jałowym opatrunkiem, czystą szmatką lub bandażem, utrzymując stały nacisk. Jeśli krew przesiąka przez materiał, nie zdejmuj go – dołóż kolejną warstwę. W przypadku intensywnego krwotoku, gdy ucisk bezpośredni nie przynosi efektu, konieczne może być założenie opaski uciskowej powyżej miejsca krwawienia, jednak jej stosowanie wymaga ostrożności. Jak najszybciej wezwij pomoc medyczną, zwłaszcza jeśli krew pulsuje, co może wskazywać na uszkodzenie tętnicy.
W przypadku złamania kluczowe jest unieruchomienie kończyny – pomoże to w zapobieganiu dalszym uszkodzeniom. Nie poruszaj nią ani nie próbuj jej nastawiać. Jeśli to możliwe, stabilizuj złamanie przy pomocy szyny, np. listewki lub nawet kija od szczotki czy zwiniętej gazety, mocując ją bandażem lub paskiem. W przypadku złamania otwartego, czyli takiego, gdzie kość przebiła skórę, zabezpiecz ranę jałowym opatrunkiem, unikając nacisku na wystającą kość. Zawsze wzywaj służby ratunkowe – zwłaszcza jeśli poszkodowany ma widoczne zniekształcenie kończyny lub oznaki wstrząsu, takie jak bladość i osłabienie.
